خداحافظی با ریال : واحد پول ایران به تومان تغییر یافت
خداحافظی با ریال : واحد پول ایران به تومان تغییر یافت
داستان تغییر واحد پولی ایران از سال ۱۳۷۲ آغاز شد و اکنون پس از گذشت حدود ۲۳ سال این موضوع به تحقق پیوست. امروز دولت، لایحه‌ی جدیدی را تصویب کرد که به موجب آن یک صفر از پول کشور حذف شده و واحد پول ایران به تومان تغییر یافت.
در جلسه‌ی امروز هیات دولت به ریاست روحانی، پیشنهاد کارگروه منتخب در مورد لایحه‌ی بانک مرکزی ایران بررسی شد و موادی از این لایحه به تصویب رسید. بر این اساس واحد پول ایران به تومان تغییر یافت و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد. این ایده از سال‌ها پیش مطرح شد و اخیرا نیز به صورت جدی‌تر مورد توجه قرار گرفت. در سال ۱۳۰۸ هجری شمسی، ریال با تبدیل شدن به واحد اصلی پول کشورمان جای تومان را گرفت و یک صفر به تعداد صفرهای اسکناس‌ها و سکه‌ها اضافه شد. اما با این وجود همواره مردم از تومان به عنوان واحد پول کشور استفاده می‌کردند.
در سال ۱۳۷۳ موضوع حذف سه صفر از اسکناس‌ها برای نخستین بار مطرح شد و بعدها پیشنهاد حذف چهار صفر نیز به گوش می‌رسید. در دولت پیشین و زمان ریاست محمود بهمنی در بانک مرکزی ایران، این قضیه به طور جدی‌تری پیگیری شد ولی باز هم به سرانجام نرسید.
اخیرا نیز حسین قضاوی، معاون بانک، بیمه و شرکت‌های دولتی وزارت اقتصاد و همین‌طور غلامرضا مصباحی مقدم، عضو شورای عالی بورس و مجمع تشخیص مصلحت نظام، پیشنهاد حذف سه صفر از واحد پول ایران را مطرح کردند و تصمیم‌گیری در این خصوص به دولت واگذار شد. این اتفاق پیش‌تر از این در کشورهایی مانند ترکیه نیز اتفاق افتاد و راحت‌تر شدن حساب و کتاب‌های مردم از اصلی‌ترین اهداف این موضوع بوده است. علاوه بر آن، حذف صفر از واحد پول ملی می‌تواند از نظر روانی نیز بر روی مردم تاثیر بگذارد و ممکن است تورم و بی ارزش شدن پول کشور کمتر احساس شود. البته بدیهی است که این قضیه به تنهایی نمی‌تواند موجب کاهش نرخ تورم شود.
در هر صورت اجرای این طرح، هزینه‌های زیادی در بر داشته و نیازمند تغییرات گسترده در نظام پولی کشور است. در واقع برای این کار باید تمام اسکناس‌ها و سکه‌های موجود جمع‌آوری شده و با پول‌های جدید جایگزین شوند.دستگاه‌های خودپرداز نیز باید با سیستم جدید هماهنگ شده و متناسب با آن کار کنند.
داستان حذف صفر از واحد پولی در سایر کشورهای دنیا
داستان حذف صفر از واحد پولی برای اولین بار در آلمان اتفاق افتاد. این کشور پس از جنگ جهانی دوم با تورم شدیدی دست و پنجه نرم می‌کرد و به همین دلیل تصمیم گرفته شد تا صفرها از واحد پولی مارک برداشته شود. آرژانتینی‌ها نیز در سال ۱۹۶۰ این کار را انجام دادند و این کشور با حذف ۲ صفر از واحد پولی «پزو»، ارزش آن را در برابر دلار افزایش دادند. دولت آرژانتین در سال ۱۹۸۳ هم بار دیگر چهار صفر را از واحد پولی خود حذف کرد.
دیگر کشوری که اقدام به حذف صفر از واحد پولی خود کرد، ترکیه بود که در سال ۲۰۰۵ لیره جدید را جایگزین لیره قدیم کرد و بر اساس آن با حذف شش صفر از واحد پولی، هر یک میلیون لیره قدیم ترکیه معادل یک لیره جدید شد.
وزیر اقتصاد کشور چندی پیش در خصوص حذف سه صفر از واحد پول ایران اظهار کرد که این کار ضروری است اما اکنون زمان آن فرا نرسیده و بهتر است که در آینده اقدامات اصلاحی صورت بگیرد. طیب نیا در این مورد گفته بود:
اکنون زمان تغییر در واحد پولی کشور نیست و زمان حذف صفر از واحد پول ایران وقتی فرا می‌رسد که تورم اقتصاد ایران مهار شده و به یک وضعیت پایدار رسیده باشیم.
مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی هم در اواخر آبان ماه سال جاری بر اهمیت اجرایی شدن طرح تغییر واحد پول ایران عنوان کرد که قرار نیست با حذف سه صفر شاهد تغییر عظیمی در اقتصاد کشور باشیم و با این کار تنها کار مردم برای انجام مبادلات راحت‌تر شده و افراد می‌توانند با پول کمتری به خرید و فروش بپردازند. وی افزود که در زمان معاونت قضاوی در بانک مرکزی، بررسی طرح حذف سه صفر از پول ملی با جدیت و سرعت بیشتری انجام می‌شد اما پیش از آن نیز در جریان ماجرای حذف یارانه‌ها و بحران ارزی، توجه به این موضوع در دستور کار قرار گرفته بود. در زمان اجرای قانون هدفمند شدن یارانه‌ها، شوک قیمتی ۱۲ تا ۱۳ درصدی به اقتصاد کشور وارد شد که تا سال ۹۰ ادامه پیدا کرد. به همین دلیل کارشناسان در آن مقطع تاکید داشتند که برای ثبات بازار، زمان مناسبی برای حذف سه صفر از پول ملی نیست و به این ترتیب این موضوع موقتا منتفی شد.
به گفته‌ی اکرمی، زمینه‌های لازم برای حذف صفر از مدت‌ها پیش مهیا شده و تمام مطالعات و بررسی‌ها نیز توسط کارشناسان انجام شده است. اما برای این کار لازم است تا تورم تک رقمی در اقتصاد کشور پایدار باشد و رشد اقتصادی نیز به ثبات برسد. وی تاکید کرد که این موضوع فعلا در دستور کار بانک مرکزی قرار ندارد و در آینده، مسئولان و مقامات پولی کشور تصمیم نهایی را برای اجرای این طرح خواهند گرفت.
بهتر است تا تعداد صفر بیشتری از واحد پول ایران حذف شود
اما کارشناسان نظرهای متفاوتی در مورد زمان اجرای طرح حذف صفر از اسکناس‌ها و تغییر واحد پولی ملی ایران دارند. بیشتر صاحب‌نظران در این حوزه بر این باورند که اکنون وقت اجرای این طرح فرا رسیده و با توجه به اینکه خروج پول رایج از نظام پولی کشور و جایگزینی آن کار دشوار و پر هزینه‌ای است، بهتر است تا تعداد بیشتری از صفرها، مثلا چهار صفر از واحد پولی حذف شده و سپس این اقدام در شرایط ثبات اقتصادی محقق شود.
کامران ندری، یکی از کارشناسان اقتصادی کشور در این رابطه اظهار کرد:
معمولا کشورهایی که تورم مزمن و طولانی مدتی را داشته‌اند، برای حذف صفر از واحد پولی خود اقدام می‌کنند و کشور ما نیز در شرایط مشابهی به سر می‌برد. اما باید توجه داشته باشیم که چنین اقدامی پرهزینه و زمان‌بر خواهد بود.
وی در ادامه افزود که برای انجام این طرح باید اسکناس‌های موجود در کشور از گردش خارج شده و پول جدید جایگزین شود. زمانی که دولت این تصمیم را می‌گیرد و هزینه‌های آن را می‌پذیرد، باید برای حذف تعداد صفرهای بیشتری تلاش کند تا محاسبات ساده‌تر شده و تورم در رقم‌های پایین‌تری اتفاق بیفتد. به همین دلیل، به نظر می‌رسد که حذف چهار صفر از پول ملی کار معقول‌تری باشد.
محمود بهمنی، رئیس سابق بانک مرکزی ایران نیز اظهار کرد که در زمان ریاست وی، قدم‌های بزرگی برای حذف سه صفر برداشته شد و مصوبات اجرایی آن هم فراهم شد. به گفته‌ی بهمنی، این موضوع که ۳۵ هزار ریال ما برابر با یک دلار است، معنا ندارد و باید این وضعیت مورد بازنگری جدی قرار بگیرد. نماینده‌ی مجلس دهم عنوان کرد که در حال حاضر، هزینه‌ی چاپ هر اسکناس برابر با ۱۳۷ تومان است و به همین دلیل چاپ یک اسکناس ۱۰۰ تومانی هیچ معنایی ندارد. وی وجود بورس ارز را یک مانع در این راه می‌داند و گفت که در هیچ کشور دنیا، پول ملی وارد بورس نمی‌شود.
به این ترتیب، پس از سال‌ها دولت یازدهم به انتظارها پایان داد و در جلسه‌ی هیات دولت، لایحه‌ای را تصویب کرد که در یکی از بندهای آن واحد پولی ریال به تومان تغییر یافت. این لایحه به زودی به مجلس خواهد رفت و باید دید که آیا نمایندگان مجلس شورای اسلامی این طرح را تصویب خواهند کرد و پس از سال‌ها، تومان جایگزین ریال می‌شود یا خیر؟
